"3 MAY" TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > "3 May" tariximizdə
1170    
03/05/2017

1857-ci ildə - Görkəmli yazıçı-publisist, teatr xadimi Əsgər Adıgözəlov (Gorani) (1857-1910) anadan olmuşdur.

1920-ci ildə - Sovet hakimiyyəti Azərbaycanın bütün ərazisinə yayılmağa başlayıb. Müvəqqəti İnqilab Komitəsi yerlərdə qəza, mahal və kənd inqilab komitələrinin yaradılması barədə dekret verib. Bu arada bolşeviklərin Bakı buxtasındakı hərbi-dəniz qüvvələri cənuba doğru hərəkət edərək Lənkərana və Astaraya desant çıxardıb. Xalq Cümhuriyyətinin azsaylı ordu hissələri yalnız Qarabağda qalmışdı və erməni qüvvələri ilə döyüşürdü.

1922-ci ildə - Hələ aprelin 13-də Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin "1922-ci ildə kənd təsərrüfatı məhsulları üzərinə ərzaq vergisi qoyulması haqqında" verilmiş dekreti Azərbaycanın II Sovetlər qurultayında təsdiqlədi.  

1938-ci ildə - Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti, Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində aktyor sənətindən dərs demiş Kamal Ağahüseyn oğlu Xudaverdiyev (1938-2008) Bakıda doğulmuşdur.

1944-cü ildə - Bu gün tarixdə türkçülük günü kimi qeyd olunur. Günün tarixçəsi Türkiyədə kommunizm ideologiyasının yayılması, milli düşüncənin sıxışdırılması əleyhinə millətçi aydınların mübarizəsi ilə bağlıdır. Belə maarifçilərdən biri olan Nihal Atsızın həbsi ilə başlanan hərəkat Türkiyə tarixində kommunizm əleyhinə ən böyük hərəkat adlandırılır. Mayın 3-də məhkəmə Nihal Atsızı da həbs edir. O, hücrələrinə bir nəfərin güclə sığa biləcəyi və buna görə də “tabutluq” adlandırılan həbsxanaya göndərilir. İllər sonra Atsız həmin günlər haqqında yazırdı:

“3 May türkçülüyün tarixində bir dönüm nöqtəsidir. O zamana qədər yalnız duyğu və düşüncə olan, ədəbi və elmi sərhədləri çox da aşmayan türkçülük birdən-birə geniş bir hərəkata çevrildi. Bundan sonra 3 May türkçülərin günüdür. Ona bir bayram deyə bilməyəcəyik. Çünki illərdə sürəcək böyük iztirabımız həmin gün başlayıb. Ona bir matəm demək də qəbul edilməz. Çünki həmin gün bizə bunca sıxıntının arasında böyük bir imtahan vermək, ürəkləri ilə ürəksizləri ər meydanında sınaqdan çıxarmaq, yaxşı ilə yamanı ayırmaq fürsəti verib. TÜRKÇÜLƏR! Toplu və ya fərd olaraq 3 Mayı anaq və ucaldaq”.

1945-ci ilin 29 martına qədər davam edən məhkəmə prosesində Türkiyə siyasətinin 23 önəmli şəxsi haqqında “vətənə xəyanət” maddəsi ilə həbs qərarı çıxarılır. Zeki Velidi Toqan, Alparslan Türkeş, Nihal Atsız, Reha Oğuz Türkkan, Cihat Savaş Fer, Nurullah Barıman, Fethi Tevetoğlu, Nejdet Sançar, Cebbar Şenel və Cemal Oğuz Öcal kimi milli düşüncəli insanlar həbsxanalarda ağır işgəncələr görür. Ancaq məhkəmə bununla başa çatmır. Məhkumların hüquqlarını qoruyan vəkillər onların azad edilməsi üçün ali məhkəmə instansiyalarına müraciət edirlər. 1947-ci il martın 31-də məhkumlar bəraət alır. 

1976-cı ildə - 1953-1967-ci illərdə “Azərdövlətlayihə” institutunda və Sənaye Tikintisi Nazirliyində müxtəlif vəzifələrdə işləmiş, 1968-1971-ci illərdə Bakının Baş rəssamı, 1971-1976-cı illərdə Bakı şəhəri İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini olmuş, Bakı Metropoliteninin “Qara Qarayev” stansiyasının (1972, Hənifə Ələsgərovla) və s. tikililərin layihələrini vermiş Ələsgər Nurəli oğlu Hüseynov (1928-1976) vəfat etmişdir.

1991-ci ildə - Namibiyanın paytaxtı Vindhukda regional seminara toplaşan jurnalistlər “Vindhuk Bəyannaməsi”ni qəbul etdilər. Bəyannamə informasiya vasitələrinə yardımçı olmaq məqsədilə dünya hökumətlərinə mətbuat azadlığının və demokratikliyinin təmin edilməsinə yardımçı olmağa çağırırdı. Buna görə, BMT Baş Məclisi 1993-cü il may ayının 3-nü Beynəlxalq Söz və Mətbuat Azadlığı Günü elan etdi.

1992-ci il mayın 3-5-də - Ağdam şəhərində Qarabağ uğrunda döyüşən könüllü hərbi hissə komandirlərinin müşavirəsi keçirildi. Müşavirə iştirakçıları xalqa, iqtidara, hətta tabe olmadıqları Müdafiə Nazirliyinə müraciət edib bildirdilər ki, bu hissələrin Hərbi Birliyi və bu Birliyin Hərbi Şurası təsis olunmuşdur. Nəzarət, təşkilat və təchizat işləri ilə Birliyin səlahiyyətli nümayəndəsi Surət Hüseynov məşğul olacaqdır.

1995-ci ildə - Türkiyə XİN başçısı Ərdal İnönünün Bakıya səfəri gedişində qardaş ölkənin yardımı ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında ilk internet şəbəkəsi istifadəyə verilib.  

2014-cü ildə - Bəstəkar, Azərbaycan SSR Xalq Artisti, professor, Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı Laureatı Aqşin Əliqulu oğlu Əlizadə (1937-2014) Bakıda vəfat etmişdir.