"5 SENTYABR" TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > "5 Sentyabr" tariximizdə
943    
05/09/2017

1722-ci ildə - I Pyotr Xəzəryanı ərazilərə yürüşünü dayandıraraq Dərbəndə döndü. Sentyabrın 7-də isə polkovnik Yunkerin başçılığı ilə qarnizonu burada qoyub Rusiyaya qayıtdı. I Pyotrun öz planını həyata keçirməsinə mane olan təkcə Bakı sultanı Məhəmmədhüseyn xanın Bakını təslim etmək barədə rədd cavabı deyildi. Xəzər dənizində baş verən tufan nəticəsində rus əsgərlərinin azuqə və sursat saxlanılan gəmilərin əksəriyyəti, demək olar ki, dənizdə batmışdı. Bundan əlavə, atlar da yemsizlik və susuzluqdan əldən düşmüdi. Nəhayət, I Pyotra xəbər çatdırıldı ki, İsveç Niştad sülh müqaviləsinin şərtlərini pozmağa cəhd göstərir. Osmanlı sarayının kəskin etirazı da I Pyotrun qayıtmasında az rol oynamadı. Qeyd etdiyimiz bütün bu hadisələr I Pyotru Dərbəndə geri dönməyə məcbur etdi.

1892-ci ildə - Tarzən, pedaqoq, musiqiçi, Azərbaycanın əməkdar müəllimi (1943), Azərbaycanın xalq artisti (1973) Əhməd Bakıxanov anadan olub. 

1935-ci ildə - Azərbaycanın xalq artisti, tanınmış gülüş ustası, faciə və dramatik rolların məharətli ifaçısı, Xalq Artisti (1982), Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü (2002), "Şöhrət" (1995) və "Şərəf" ordenli (2013) Səyavuş Məmmədağa oğlu Aslan (1935-2013) Bakıda anadan olmuşdur. 

1944-cü ildə - Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi, ictimai-siyasi xadim, şair, dramaturq, publisist Hidayət Xuduş oğlu Orucov Qərbi Azərbaycanın Mehri rayonunda anadan olub. Azərbaycan Respublikasının 1-ci dərəcə dövlət müşaviri və Qırğız Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiridir (27 dekabr 2012-ci ildən). 

1947-ci ildə - Şərqşünas, filologiya elmləri doktoru Nəsib Cümşüd oğlu Göyüşov Kəlbəcər rayonunda anadan olmuşdur. 

1955-ci ildə - Sovet dövründə Azərbaycanda milli hərəkatçı, memar, rəssam Nofəl Şərif oğlu Tahirzadə (1955-1978) Qəbələ rayonunun Xırxatala kəndində anadan olub.

1969-cu ildə - Professor, tarix elmləri doktoru, 1950-1951-ci illərdə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Tarix İnstitu­tu­nun direktoru, 1952-1969-cu illərdə Tarix İnstitutu­nun “Orta əsrlər tarixi” şöbəsinin müdiri olmuş Məmmədəli Xəlil oğlu Şərifli (1909-1969) vəfat edib. 

1971-ci ildə - Leytenant, Azərbaycan Milli Ordusunun zabiti, "Azərbaycan Bayrağı" ordeni laureatı İntiqam Həsən oğlu Camaləddinov (1971-1994) Oğuz rayonunun (Vartaşen rayonu) Muxas kəndində anadan olub.

1991-ci ildə - Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyinin yaradılması barədə prezident fərmanı verilib. C.Naxçıvanski adına hərbi məktəbin rəisi, general-leytenant Valeh Bərşadlı ölkənin ilk müdafiə naziri təyin edilib. Lakin müdafiə naziri təyin edilsə də, Azərbaycanda Milli Ordu hələ yaradılmamışdı. Yalnız bir ay sonra (9 oktyabr) Ali Sovet Silahlı Qüvvələrinin yaradılması haqqında qanun qəbul edib. 

1991-ci ildə - SSRİ xalq deputatları V qurultayı keçid dövrünün hakimiyyəti haqqında Konstitusiya Qanunu qəbul etdi və öz səlahiyyətlərini yüksək vəzifəli şəxslərdən təşkil edilmiş SSRİ Dövlət Şurasına və tezliklə formalaşacağı nəzərdə tutulan SSRİ Ali Sovetinə verdi. Lakin respublikalarda, o cümlədən Azərbaycanda bu qərarın həyata keçirilməsinə qarşı ciddi mübarizə başlandı. İqtidarın imperiya tərəfdarları ilə əməkdaşlığı ona qarşı olan ümumxalq narazılığını daha da artırdı.

2002-ci ildə - Prezident Heydər Əliyev "Kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına dövlət qayğısının artırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən, KİV-in sərbəst inkişafının təmin edilməsi, iqtisadi və siyasi asılılığının aradan qaldırılması, maddi-texiniki və maliyyə bazasının daha da gücləndirilməsi məqsədilə maliyyə vəsaiti ayrılıb. 

2010-cu ildə - Türkiyənin Bilkənd Universitetinin professoru, "Şöhrət" ordenli, prezident təqaüdçüsü, Azərbaycanın xalq artisti Sərvər Soltan oğlu Qəniyev (1937-2010) vəfat etmişdir.

2015-ci ildə - Azərbaycanın tanınmış ədəbiyyatşünası, dilçi və türkoloq alimi, 1981-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1964), professor (1967), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (2007), Azərbaycan Respublikası Dövlət Mükafatı laureatı (1986), Azərbaycan Respublikası Əməkdar Elm Xadimi (1990) Ağamusa Ağası oğlu Axundov (1932-2015) vəfat etmiş və Bakıda, II Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir.