“1 FEVRAL” TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > “1 Fevral” tariximizdə
1178    
01/02/2017

1388-ci ilin fevralında - Əlincə qalasının kutvalı Xacə Cövhər Cəlairi əmiri Altunun başçılığı ilə Təbrizə qoşun göndərdi. Pişkin hakimi Şəbli Mərənddə onlara qarşı çıxdı, lakin məğlub oldu. O, əvvəlcə Təbrizdə, sonra isə Marağada əhalini qarət etdi.

1435-ci ilin fevralında - Teymuri sülaləsi ilə qohum olan Şirvanşah Xəlilullahın yardım istəməsi və Qaraqoyunlu şahzadələri arasında baş verən münaqişələr 1435-ci ildə Teymuri Şahruxu Azərbaycana üçüncü dəfə yürüş etməyə həvəsləndirdi. Həmin ilin fevralında Reydə qışlayan Şahrux Vanda olan Baharlı Cahanşahı öz yanına dəvət etdi. 

1521-ci ilin fevralında - Şah I İsmayıhn Təbrizin "Həşt-behişt" adlanan məşhur sarayında şənlik məclisi təşkil etmişdi. 

1602-ci ilin fevralında - Dəli Həsən Şərqi Anadoluda cəlalilər hərəkatına rəhbərlik etməyə başladı. Bu tarixi şəxsiyyətin adı Koroğlu dastanında da çəkilir və Koroğlunun yaxın silahdaşı kimi göstərilir. 

1607-ci ilin fevralında - Dərbənddə Osmanlı ağalığına qarşı üsyanlar başladı və marta qədər davam etdi. Nəticədə Şəhərdə Osmanlı hakimiyyətinə son qoyuldu. Rüstəm Qaytaqlı şəhər hakimi vəzifəsindən kənar edildi. Çıraq Sultan Ustaclı şəhərin yeni hakimi təyin olundu. Şah Abbas göstərdikləri şücaətə görə Dərbənd əhalisini bütün dövlət vergilərindən azad etdi.

1609-cu ilin fevralında - Üsküdarda yerləşən Osmanlı sərdarı Quyucu Murad paşa Səfəvi şahının Şəmsəddin Ağa Rumlu vasitəsilə göndərdiyi məktubuna cavabında şahın elçiləri göndərilərsə, sülhün yaranmasına təsir göstərəcəyi qeyd edilmiş-di. 

1733-cü ilin fevralında - Nadir xan Osmanlıları məğlub edərək onları Bağdad müqaviləsi imzalamağa məcbur etdi. Bağdad müqaviləsinin şərtlərinə görə, Osmanlı tərəfi, son on ildə işğal etdiyi bütün torpaqları Səfəvilər dövlətinə qaytarmağı öhdəsinə götürdü. Müqavilədə iki dövlət arasındakı sərhədi 1639-cu il Osmanlı-Səfəvi müqaviləsinə uyğun müəyyənləşdirmək nəzərdə tutulurdu. Lakin Osmanlı hökuməti müqaviləni təsdiq etməkdən boyun qaçırdı. Bununla əlaqədar iki dövlət arasında döyüşlər yenidən başlandı.

1806-cı ilin fevralın əvvəllərində - Rus generalı Sisianov artilleriyası olan böyük qoşun dəstəsi ilə Bakının 2 km-də general Zavalişinin desant dəstəsi birləşdi və Bakı xanı ilə qalanın ruslara təslim edilməsi ilə bağlı danışıqlar aparmağa başladı. Rus qoşunları qala yaxınlığındakı Naxır-bulaqda düşərgə saldılar. 

1809-cu ilin fevralında - Fransız generalı Qardan Tehranı tərk etməyə məcbur oldu. İngiltərə Qacar dövləti ilə müqavilə imzaladı. Müqaviləyə görə, İngiltərə ilə Qacar dövləti arasında əbədi sülh bərqərar olurdu. Qacar dövləti İngiltərə ilə düşmənçilik edən bütün dövlətlərlə münasibətlərini kəsməyi öhdəsinə götürdü. Qacarlar ingilislərə Hindistan və Əfqanıstan siyasətində dəstək verəcəyinə, yalnız İngiltərədən və ona dost ölkələrdən hərbi təlimatçılar dəvət edəcəyinə dair öhdəlik götürdü. 

1844-cü ilin fevralında - Çar hökuməti qərara aldı ki, Zaqafqaziya diyarının baş rəisi məhkəmə tərəfindən şübhə altına alınmış şəxsləri 5 illiyə məhbus rotalarına göndərə, yaxud 8 illiyə Rusiyanın daxili quberniyalarına və həmişəlik Sibirə sürgün etmək kimi cəza tədbirlərini həyata keçirə bilər. 

1872-ci ildə - Sankt-Peterburqda Rusiya imperatoru II Aleksandr "Neft istehsalı və fotogen istehsalından aksiz haqqında qaydalar" layihəsini təsdiq etdi. 

1883-cü ilin fevralında - Bakıda Cənubi Qafqaz dəmir yolunun Bakı sahəsinin tikintisindən, həmçinin mədən və zavodlardan qovularaq ağır vəziyyətə düşmüş fəhlələrin kortəbii həyəcanları başlandı. "Polisi vur" sədaları altında dəyənəklərlə silahlanmış nəhəng fəhlə kütləsi, başda polismeyster və pristav olmaqla, polislərin və kazakların üzərinə hücum etdi. Fəhlələrə qarşı qoşun yeridildi, həyəcanın 70 fəal iştirakçısı həbs edildi. 

1887-ci ilin fevralında - Bakıda, Bakı və Yelizavetpol quberniyalarındakı mədən sənayesi, neft, duz və digər xüsusi müəssisələrin işinə nəzarət etmək üçün II Qafqaz mədən dairəsi mühəndisinin dəftərxanası yaradıldı. 

1904-cü ilin fevralında - Şuşa real təhsil məktəbində eser dərnəyi yaradılmışdı. 

1905-ci ilin fevralında - Bakı şəhəri və quberniyasında hərbi vəziyyət rejimi tətbiq edildi. 

1905-ci ilin fevralında - Gəncədə "Sosial-federalistlərin türk inqilabi komitəsi" yarandı. Siyasi partiyanın rüşeymi olan bu komitə 1905-ci ilin fevralında iki vərəqə buraxdı. Bu vərəqələrdə çar hökuməti müsəlmanların hüquqlarını məhdud-laşdırmaqda, Bakıda millətlərarası toqquşmalar təşkil etməkdə, Qafqazda köçürmə siyasətini həyata keçirməkdə ittiham olunurdu. Vərəqələrdə sosial-federalist ideyaları, "əsarətin" aradan götürülməsinə, Qafqaz xalqlarını birliyə, Qafqazın federal quruluşuna can atan bütün təşkilatlarla birgə fəaliyyətə və bu fəaliyyəti əsas düşmənə - rus hökumətinə qarşı yönəltməyə çağırış öz əksini tapmışdı. Beləliklə, Sosial-federalistlərin Türk İnqilabi Komitəsi Azərbaycanda muxtariyyət və Rusiyanın federativ quruluşu haqqında ideya irəli sürmüş ilk milli təşkilat idi.

1912-ci ilin fevralında - Zurnabadda (Göygölü rayonunda kənd) poçt-teleqraf stansiyaları işə düşdü. 

1917-ci ilin fevralında - Çar hökuməti orqanları muzdlu qatillərin əli ilə Qarabağda 25 ildən çox çarizmə, onun harın məmurlarına və erməni daşnaqlarına qarşı mübarizə aparmış Qaçaq Süleymanın dəstəsinə divan tutdular. Qaçaqlara rəğbət bəsləyən və kömək göstərən kəndlilər də amansızlıqla cəzalandırıldılar. 

1921-ci ilin fevralında - N.N.Nərimanov V.İ.Leninə məktubunda bir daha yazırdı: "Mən qabaqcadan dəhşətli vaxt görürəm, ona görə də Sizdən heç nəyi gizlətməməyi zəruri hesab edirəm. Mənə inanırlar və hamısını deyirlər: mən bütün ucqar muxtar respublikaların vəziyyəti və Sizə münasibəti haqqında şifahi və yazılı məruzələrə malikəm. Bütün məruzələrdə Sovet Rusiyasının müstəmləkə siyasətindən danışırlar..." 

1921-ci ilin fevralında - Erməni-daşnaklar Zəngəzur, Naxçıvan, Böyük Vedi, Qazax rayonlarında zəhmətkeşlər arasında qırğın törətmişdi. 

1921-ci ildə - RSFSR Xalq Komissarları Soveti Bakının və Qroznının ayrı-ayrı neft rayonlarının, həmçinin başqa mədənlərin konsessiyaya verilməsi haqqında qərar qəbul etdi. 

1922-ci ilin fevralında - Marksist ədəbiyyatın Azərbaycan dilinə tərcüməsi işinə rəhbərlik edən xüsusi komissiya yaradıldı. 

1922-ci ilin fevralında - Arxeologiya Həvəskarları Cəmiyyəti təşkil olundu. 

1923-cü ildə - SSRİ Silahlı Qüvvələrində general-polkovnik rütbəsi alan ilk azərbaycanlı Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov Nuxada (indiki Şəki) anadan olmuşdur.

1925-ci  ilin fevralında - Fəal yazıçıların təşəbbüsü ilə çağırılaraq S.Ağamalıoğlunun sədrliyi altında keçirilən müşavirədə yeni - "Azərbaycan ədəbiyyat cəmiyyəti"nin əsası qoyuldu. Onun tərkibinə S.Ağamalıoğlu ilə yanaşı, başqa partiya və dövlət xadimləri - R.Axundov, Ə.H.Qarayev, M.Quliyev, B.Talıblı, T.Şahbazi-Simurq, H.Cəbiyev, M.S.Ordubadi, M.Hikmət, H.Cavid, C.Cabbarlı, F.Ağayev daxil idilər.

1929-cu ilin fevralında - Azərbaycan partiya rəhbərliyi çadra geyinməyi qadağan edən dekret hazırlamaq niyyətində idi. ÜİK(b)P MK 1929-cu ildə Azərbaycanda qadınlarla aparılan işlə tanış olaraq, çadra kampaniyasında kobud, inzibatı metodlara yol verildiyini pislədi, gələcəkdə belə səhvləri buraxmamağı tapşırıb qeyd etdi ki, ancaq inandırma metodu və azərbaycanlı qadınların həqiqətən azad olması üçün bütün zəruri şəraiti yaratmaqla bu işdə uğur qazanmaq olar.

1930-cu ilin fevralında - SSRİ MİK Rəyasət Heyəti qadınların sosial müdafiəsi tədbirlərini gücləndirmək barədə qərar verdi. 

1930-cu ildə - Sovet hökuməti (SSRİ Xalq Komissarları Soveti) "Kütləvi kollektivləşmənin sürətləndirilməsi və qolçomaqlarla mübarizə haqqında" qərar qəbul edib. Kolxoz quruculuğu ilə bağlı genişmiqyaslı repressiya maşını Azərbaycanda da işə düşüb. Kolxoza qarşı çıxanlar ya məhv edilir, ya da sürgünə göndərilirdi. Azərbaycan K(b)P MK-nın birinci katibi işləyən N.F.Gikalo 1930-cu ilin fevralında 1500 qolçomağın ləğv edilməsi faktını nəzərdə tutaraq deyib: "Hələ çox az ləğv edilmişdir."

1933-cü ilin fevralında - Bakıda ilk dəfə olaraq Azərbaycan proletar tələbələrinin ittifaqlararası konfransı keçirildi. 

1936-cı ilin fevralında - AK(b)P MK və Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti "Azərbaycan SSR-də savadsız və azsavadlıların təhsili işi haqqında" qərar qəbul etdi. 

1939-cu ilin fevralında - SSRİ EA-nın ümumi iclasında SSRİ EA Azərbaycan filialının işi haqqında ilk dəfə hesabat verildi.

1941-ci ilin fevralında - Yaşlı əhali içərisində savadsızlığın hələ tamamilə ləğv edilmədiyini nəzərə alaraq "Savadsızlıq və azsavadlılığın ləğvinə dair tədbirlər haqqında" xüsusi qərar qəbul edildi. 

1949-cu ildə - Türkiyənin paytaxtı Ankarada "Azərbaycan Kültür Dərnəyi"nin təsis edilməsi dünyada azərbaycanlı diasporunun təşkilatlanması sahəsində ilk addım olub. Bundan sonra, 1956-cı ildə Xalq Cümhuriyyətinin milli təhlükəsizlik naziri Nağı bəy Şeyxzamanlının oğlu Saleh bəy Şeyxzamanlı ABŞ-da "Amerikanın Azərbaycan Cəmiyyəti"ni təsis etdi. Hazırda bu quruma N.Şeyxzamanlının nəvəsi Tomris Azəri rəhbərlik edir.

1992-ci ilin fevralında - Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan kəndlərinin çoxunda yerli əhalidən ibarət müstəqil hərbi hissələr təşkil olunmuşdu.

1994-cü ilin fevralında - Kəlbəcərdə uğurla həyata keçirilməyə başlanan "Murovdağ" əməliyyatı məğlubiyyətlə nəticələndi. 

1994-cü ildə - Bakı dəmiryol vağzalında "Kislovodsk-Bakı" sərnişin qatarında ermənilər tərəfindən törədilmiş terror aktı nəticəsində 3 nəfər həlak olmuş, 20 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarəti almışdı. 8 gün sonra Xudat stansiyasında yük vaqonu partladılmış, dövlətə böyük ziyan dəymişdi.  

2004-cü ildə - Azərbaycanın görkəmli aktyor və rejissoru, ssenari müəllifi, mətn oxuyan, filmlərin bədii rəhbəri, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti,  "Qızıl Dərviş" mükafatı laureatı Lütfi Şahbaz oğlu Məmmədbəyov (1927-2004) vəfat edib.