ERMƏNI DILINƏ TÜRK DILININ TƏSIRI VƏ ERMƏNILƏRIN TÜRKCƏDƏN ALDIQLARI SÖZLƏR KİTABI HAQQINDA

Açaryan kimdir? Erməni alimi, professor Raçiya Akopoviç Açaryan İstanbulda anadan olmuş, erməni məktəbində ilk təhsilini almış, Parisdə, Sarbon Universitetində ali təhsil görmüşdür. O, 1917-ci ildə Parisdə erməni dilinin 13-cü konqresində iştirak edib dilçiliklə bağlı iki hesabat təqdim etmişdir. 1898-cu ildə Qafqaza gəlmiş və dilçilik istiqamətində tədqiqatlar aparmışdır. Türkologiya ile bağlı iclaslarda türkçədən ermənicəyə və ermənicədən türkçəyə keçən sözlərlə bağlı çoxlu sayda tədqiqatlar aparmışdır. Bir müddət İrəvan Dövlət Universitetində işləyən, elmi və pedaqoji tədqiqatlarnı davam etdirən Açaryan Türk dilinin tədqiqinə mühüm töhfə vermişdir. Raçiya Akopoviç Açaryan Türk dili Qurultaylarında (1902 və 1926) məruzələr təqdim etmiş və türk dilindən ermənicəyə 4 mindən çox sözün keçdiyini müəyyənləşdirmişdir. 1902-ci ildə Moskvada Lazarev İnstitutu tərəfindən tam adı “Türk dilindən ermənicəyə keçən sözlər İstanbul erməni xalq ləhcəsinin Van, Qarabağ və Yeni Naxçıvan dialektləri ilə müqayisə edilərkən” olan kitabı çap edilmişdir. Adı çəkilən kitabda və onun 4 cildlik “ Erməni dilinin etimoloji lüğəti” (1926-1935) kitabında bu barədə geniş şəkildə bəhs etmişdir. “Türk dilindən ermənicəyə keçən sözlər İstanbul erməni xalq ləhcəsinin Van, Qarabağ və Yeni Naxçıvan dialektləri ilə müqayisə edilərkən” əsərinin yazıldığı vaxtda da - 1902-ci ildə Türk dili təsirli bir dil idi və ermənicəyə kifayət qədər söz keçməsi yazılan əsərlərdən də məlum olurdu. Bu kitabda toplanan sözlərin mənşəyi, etimologiyası, erməni dilində səslənmə forması, onun hansı ərazidə hansı formada istifadə edilməsi geniş şəkildə tədqiqa edilərək təqdim edilmişdir. Əsər Türk dilindən ermənicəyə keçən sözlərdən bəhs edir. O, erməni dilində olan sözləri toplayaraq İstanbul ağzında danışılan sözləri sistemləşdirmiş və bu sözlərin Van, Qarabağ və yeni Naxçıvan dialektləri ilə müqayisə etmişdir.