XAQANI ŞIRVANININ SƏYAHƏT XƏRITƏSI (1120-1190)

Böyük şair səyyah İbrahim Əfzələddin Xaqani 1151, 1156, 1171-1173-cü illərdə indiki Azərbaycan, İran, İraq, Suriya, Ərəbistan ərazisində səyahətdə olmuşdur. Səfərinə Xorasanla başlayan Xaqani Şirvani çox güman ki bu məqsədlə Şamaxı-Cavad (ind. Sabirabad)-Ərdəbil yolunu izləmiş, Ərdəbildən Rəştə ordan da Qəzvindən keçməklə Reyə gəlir. Reydə xəstələnib Xorasan səfərini tam başa vurmadan dönməli olur. Səhhətinə yenidən qovuşandan sonra Təbrizə, ordan da Şamaxıya qayıdır. 1156-cı ildə Məkkə səfəri ilə əlaqədar bu dəfə Şamaxı-Göyçay-Ağdaş-Bərdə-Şuşa-Gorus-Naxçıvan-Culfa-Təbriz-Miyanə-Zəncan-Nəhavənd-Rəzənd-Həmədan-İsfahan-Xuzistan-Bağdad-Məkkə yolnu seçir. Bağdaddan Məkkəyə hansı yolla getməsi dəqiq məlum deyil. Amma orda istifadə edilən əsas iki yol var idi: 1.Kərbəla-Nəcəf-Böyük Nefud səhrası-Hail-Müstəcid-Hulayfa- Mahadahab -Taif və s. yaşayış məntəqələrindən keçməklə; 2. Bağdad-Şam-Dəra-Məfraq-Amman- Ər-Ramla -Təbuk-Mədain-Salih... Güman edilir ki, şair birinci yolla gedib ikinci yolla qayıdıb. 1160-cı ildə Xaqani səfərini başa vurur. 1170-1171-ci illərdə Şabranda həbsdə olan şair daha sonra Təbrizə səfər edir. Lakin sonra yenidən Şirvana qayıdır. 1173-cü ildə isə birdəfəlik Təbrizə köçür və ömrünü axırına kimi orada yaşayır. 1199-cu ildə 79 yaşında Təbrizdə vəfat edir.