“26 FEVRAL” TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > “26 Fevral” tariximizdə
1159    
26/02/2017

1905-ci ildə - Qafqazda canişinlik bərpa olundu. Canişin təyin edilmiş qraf Vorontsov-Daşkovun adına verilmiş çar reskriptində qeyd olunduğu kimi, onun ən birinci vəzifəsi "Qafqazda təxirə salınmadan dinclik yaratmaq" idi. Canişin bu məqsədin həyata keçirilməsinə təkcə repressiyalar yolu ilə deyil, həm də müxtəlif qüvvələri zəiflədən və parçalayan manevrlər yolu ilə can atırdı. Vorontsov-Daşkov geniş təbliğ edilən ikiüzlü vədlər siyasəti yürüdür, məhkəmə və zemstvo islahatları keçirəcəyinə, torpaq, silki məsələləri həll edəcəyinə və s. söz verirdi. Liberal burjuaziya canişinə inanaraq, onu canfəşanlıqla tərifləyir, "bütün Qafqazı xoşbəxt edəcək böyük islahatçı" adlandırırdı. Lakin vəd olunmuş islahatlardan heç biri həyata keçirilmədi.

1921-ci ildə - Sovet Rusiyası ilə Qacarlar arasında diplomatik münasibətlər haqqında müqavilə imzalanıb. Müqavilədə Xəzərdən istifadə haqqında bənd yer almışdı və dənizin Astara (Azərbaycan) - Həsənqulu (Türkmənistan) xətti boyunca bölünməsi əksini tapmışdı.

1926-cı ildə - Azərbaycan paytaxtı Bakıda türkdilli xalqların mədəni həyatında mühüm rol oynamış Birinci Ümumittifaq türkoloji qurultayı keçirildi. Fevralın 26-dan martın 5-dək davam edən qurultayda 131 nümayəndə (93 nəfəri türk dilli idi) 74 iştirak edirdi. Sovetlər Birliyində yaşayan türk dilli xalqların əksəriyyəti təmsil olunmuşdu. Azərbaycan nümayəndələri Səmədağa Ağamalıoğlu, Mustafa Quliyev, Əhməd Pepinov, Bəkir Çobanzadə, Ruhulla Axundov, Pənah Qasımov, Hənəfı Zeynallı, Əli bəy Hüseynzadə, Fərhad Ağayev, Cəlil Məmmədquluzadə, Cabbar Məmmədzadə, müəllim Ayna Sultanova və b. idilər. Moskva və Sankt-Peterburqdan görkəmli şərqşünaslar S.R.Oldenburq, A.N.Samoyloviç, M.P.Pavloviç, P.N.Poppe və b., Berlin və Kildən Radebolt Valter, Menntsel Teodor Teodoroviç, Türkiyədən Mehmet Fuad Köprülüzadə qurultayın iştirakçıları idi. Qurultay ərəb əlifbasının islahatı və latın əlifbasının qəbul edilməsi, milli terminologiyanın yaradılması və türk dilli xalqlar üçün ədəbi dil, ana dilinin tədris metodikası, diyarşünaslıq, türk dillərinin orfoqrafiyası haqqında məsələləri müzakirə etdi. Çıxış edənlərin əksəriyyəti türkdilli xalqlarda savadsızlığı tezliklə ləğv etməyin və onları yeni mədəniyyətə tez alışdırmağın mümkün yollarından biri kimi latın əlifbasına keçilməsinin mühüm əhəmiyyətini vurğuladılar. Ancaq nümayəndələr içərisində yeni əlifbanın tətbiq edilməsinin əleyhinə çıxış edənlər də var idi. Əleyhdarlar içərisində Baytursunovun başçılığı ilə Qazaxıstan nümayəndələri xüsusilə seçilirdilər. Ancaq qurultay Azərbaycanda, digər respublika və vilayətlərdə yeni əlifbanın tətbiqi ilə görülən işlər haqqında bəyanat verdi.  

1927-ci ildə - Azərbaycan milli teatrının peşəkarlıq istiqamətində formalaşmasında mühüm rol oynamış görkəmli aktyor Ələkbər Fərəculla oğlu Əliyev (Ələkbər Süheyli) (1879-1927) Bakıda vəfat etmişdir. 

1968-ci ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ müharibəsi şəhidi Canpolad Yaqub oğlu Rzayev Ağdam rayonunda anadan olmuşdur. Xramort, Xanabad, Əsgəran, Qarakənd uğrunda gedən döyüşlərdə rəşadətlə vuruşurdu. 26 fevral 1992-ci il Xocalıdan gələn xəbər ona yaman təsir etmişdi... erməni vəhşiləri Xocalı şəhərində Rusiyaya məxsus 366-cı moto-atıcı alayla birlikdə dinc sakinləri vəhşicəsinə öldürür, uşaqların, körpələrin başlarını kəsir, evləri yandırırdılar. Bu xəbəri alan Canbulaq tankına oturaraq Qaraqaya kəndinə üz tutdu. Burada xeyli erməni quldurunu sərrast atəşlərlə məhv edən cəsur döyüşçü yüzlərlə dinc sakinin mühasirədən çıxmasına şərait yaratdı. Hər tərəfdən atəşə məruz qalan Canbulaq döyüş meydanında qəhrəmancasına həlak oldu.

1992-ci ildə - Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi təcavüzü gedişində tarixin dəhşətli soyqırımlarından biri baş verib. Fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni silahlı qüvvələri Xankəndi (Stepanakert) şəhərindəki keçmiş sovet ordusunun 366-cı alayının erməni zabitlərinin (onlardan biri - Seyran Ohanyan sonradan Ermənistanın müdafiə naziri oldu) bilavasitə rəhbərliyi ilə Xocalı şəhərinə hücum ediblər. Dinc əhaliyə qarşı həyata keçirilən soyqırım nəticəsində 613 nəfər, o cümlədən 63 uşaq, 106 qadın və 70 qoca vəhşiliklə qətlə yetirilib. Şəhərin 1275 sakini əsirlik dəhşətini yaşadıqdan sonra azadlığa buraxılıb. 150 nəfərin aqibəti naməlum olaraq qalıb. 130 uşaq yetim qalıb, 8 ailənin bütün üzvləri öldürülüb. Xocalı soyqırımı bəşəriyyət əleyhinə ən ağır cinayətlərlə bir sırada dayanır.  

1992-ci ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Tofiq Mirsiyab oğlu Hüseynov (1954-1992) Xocalı soyqırımı törədilən zaman neçə-neçə dinc sakini təhlükəsiz yerə çıxara bilmişdi. Son nəfəsinə, sonuncu gülləsinə qədər vuruşan Tofiq onlarla erməni quldurunu məhv etmiş, son anda sonuncu qumbarasını sinəsinə sıxaraq özü ilə bərabər yaxınlığında olan erməni faşistlərini də partlatmış və qəhrəmancasına həlak olmuşdu.

1992-ci ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Qarabağ müharibəsi şəhidi Xocalı hava limanı xətt daxili işlər bölməsinə rəis, Xocalı hava limanının komendantı, mayor Əlif Lətif oğlu Hacıyev (1953-1992) Xocalıda şəhid oldu.

1992-ci ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Xocalı Rayon Təhsil Şöbəsinin təsərrüfat bürosunun müdiri Ələsgər Xanlar oğlu Novruzov (1949-1992) Xocalı soyqırımında şəhid oldu.  

1992-ci ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Araz Bahadır oğlu Səlimov (1960-1992) Xocalı soyqırımı vaxtı son gülləsi qalana qədər vuruşaraq şəhid olmuşdu. 

1992-ci ildə - Azərbaycanla Banqladeş arasında diplomatik münasibətlər yaradılıb. 

1996-cı ildə - Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü, Əmək veteranı, “21 Azər” (1946), “Əməkdə fərqlənməyə görə” (1959) medalları ilə təltif edilmiş şair Əli Əliqulu oğlu Cavadzadə (Əli Tudə) (1924-1996) Bakıda vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. 

1997-ci ildə - Xocalıda azərbaycanlıların soyqırımı qurbanları xatirəsinə ehtiram əlaməti olaraq fevralın 26-da saat 17-də Sükut dəqiqəsi elan olunmuşdu. 

2003-cü ildə - Azərbaycanla Amerika Birləşmiş Ştatları arasında "Şəxslərin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə təsliminə dair Saziş" imzalanıb.