1163    

30/03/2017

1918-ci ildə - Erməni silahlı dəstələrinin Bakıda türk-müsəlman əhaliyə qarşı başladığı soyqırımlar dəhşətli həddə çatıb. Şaumyanın ("Bakı Soveti") tabeçiliyindəki daşnak-bolşevik hərbi qüvvələri (10 min silahlı, Bakı buxtasındakı hərbi gəmilər) şəhərdə və ətraf kəndlərdə kütləvi soyqırım və dağıntılar törədiblər. Təkcə martın 31-də 8 minə yaxın türk-müsəlman əhali öldürülüb, ümumilikdə martın 30-31-i və aprelin 1-də Bakıda 12 min nəfər qətlə yetirilmişdi. Erməni dəstələri bir çox tikililərə, "İsmailiyyə" binasına, Təzəpir məscidinə od vurmuşdular. Soyqırımlar Qarabağın türk-müsəlman kəndlərində, Şuşada, eləcə də aprel-may aylarında Şamaxıda, Qubada, Lənkəranda, Gəncəbasarda və başqa bölgələrdə davam edib, Xeyli sayda türk-müsəlman əhali, habelə digər qeyri-erməni millətindən olanlar - ləzgilər, talışlar, yəhudilər (Quba), almanlar (Gəncəbasar bölgəsi) soyqırıma məruz qalıb. Bütövlükdə Şamaxı qəzasında şəhərlə birlikdə 22.295 nəfər öldürülmüş, qəzaya 1918-ci ilin son rübünün qiymətləri ilə 1.631.208.132 rubl, indiki qiymətlə 73.404.366.000 ABŞ dolları maddi ziyan dəymişdir. Hamazaspın “Cəza dəstəsi” Quba şəhərini və Quba qəzasının 122 kəndini darmadağın etmişdi. Quba şəhərində iki mindən çox adamı – kişi, qadın və uşağı qətlə yetirilmişdir və həmin kəndlərin əhalisinə, ümumi dəyəri 58.121.059 manatlıq (rubl) ziyan vurulmuşdu. Quba şəhər sakini Hacı İsmayıl Orucov isə öz izahatında yazırdı ki, ölüləri dəfn edən mollanın dediyinə görə o, 2800 nəfərin cənazəsinin torpağa tapşırıldığını saymışdır. Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Vasif Qafarov bildirib ki, “1918-ci ilin mart hadisələri zamanı Azərbaycana dəyən zərərin həcmi 495 milyard dollar təşkil edir. Bakı şəhərinə isə 1,2 milyard rubl ziyan dəyib. İranın Bakıdakı konsulu öz xatirələrində yazır ki, onlar təkcə 5 min türk-müsəlmanın dəfnini təşkil ediblər. 1918-ci ilin mart hadisələri vaxtı Bakı da daxil olmaqla, Şimali Azərbaycanda qətlə yetirilən insanların sayı 263 mindən çoxdur. 

1917-1918-ci illərdə Cənubi Azərbaycanın qərb bölgəsində, əsasən Urmiya, Salmas, Xoy və digər ətraf ərazilərdə Azərbaycan türklərinə qarşı böyük dövlətlərin təşkil etdiyi, başda ermənilər olmaqla xristian ordusunun həyata keçirdiyi soyqırımda isə 100 minlərlə dinc sakin qətlə yetirilmişdir. İran mərkəzi hakimiyyətinin Urmiyadakı kargüzarı Rəhmətullah xan Mötəmidəlvuzarə tərəfindən yerlərdə aparılan hesabatlarda belə qeyd edilmişdi: “Şəhərin bəzi məhəllələrinə, eləcə də bəzi kəndlərə dəyən xəsarət və can itkisinin hələ də hesablanmasına baxmayaraq, I Dünya müharibəsi başlayandan indiyə kimi sadəcə qeydə alınan və hesablama vərəqələrində göstərilən can itkisi 160 min nəfər, xəsarət isə təxminən 160 krur tümən idi... xəsarət və insan tələfatı qeydə alınmayan məntəqələr də hesablanarsa, dəyən maddi xəsarət 200 krur tümən, insan itkisi isə 200 min nəfər olur”.

1881-ci ildə - İrəvanda progimnaziya əsasında gimnaziya yaradılıb. 

1936-cı ildə - Tanınmış bəstəkar və musiqişünas Rafiq Fərzi oğlu Babayev (1936-1994) Bakıda anadan olmuşdur. 1994-cü ilin martında Bakı metrosunda törədilmiş terrorun qurbanlarından biridir.

1943-cü ildə - SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə Zaqafqaziya cəbhəsində 56-cı ordu tərkibində 323-cü dəniz piyada batalyonunda rabitəçi vəzifəsində xidmət edən matros Qafur Nəsir oğlu Məmmədova ölümündən sonra Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verildi.

1958-ci ildə - SSRİ Ali Soveti "Kolxoz quruluşunu daha da inkişaf etdirmək və maşın-traktor stansiyalarını yenidən təşkil etmək haqqında" qanun qəbul etdi. Qanunda MTS-lərin tədriclə, ayrı-ayrı kolxozların iqtisadiyyatını və ölkə rayonlarının xüsusiyyətini nəzərə almaqla yenidən təşkili zəruri hesab edilirdi.

1992-ci ildə - Dağlıq Qarabağ ətrafında işğalçı hücumlarını genişləndirən erməni silahlı qüvvələri Füzuli rayonunun Hoğa kəndini işğal ediblər.

1993-cü ildə -  Qamışlı körpü ermənilər tərəfindən işğal edildi və Kəlbəcər tam mühasirəyə düşdü. 

2002-ci ildə - ABŞ Azərbaycan və Ermənistana silah satışına qoyduğu qadağanı (1993-cü ildən) ləğv edib. Vaşinqton qadağanın ləğvinin Qarabağ münaqişəsi tərəfləri arasında uzunmüddətli atəşkəs rejiminin davam etməsi sayəsində mümkün olduğunu bəyan edib. 

2009-cu ildə - ABŞ Nevada Ştatı qubernatoru 31 mart 2009-cu il tarixini "Azərbaycan anım günü" elan etmişdi. Bu, 31 mart 1918-ci il soyqırımının Azərbaycandan kənarda xarici dövlətdə ilk rəsmi anım hadisəsi idi.