"15 APREL" TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > "15 Aprel" tariximizdə
961    
15/04/2017

1905-ci ildə - Ali hökumət idarələrinə petisiya ilə müraciət etmək qərarı Azərbaycan burjuaziyası və ziyalıları nümayəndələrinin H.Z.Tağıyevin sarayında keçirilən, Qafqaz diyarında islahatların keçirilməsi zərurəti müzakirə olunan müşavirədə qəbul edilmişdi. Yuxarı sosial təbəqələrin nümayəndələri Ş.Əsədullayev, R.Şirvanski, Ə.Ağayev, Ə.Topçubaşov, Ə.Ziyadxanov, Q.B.Zülqədərov və b. tərəfindən imzalanmış bu petisiya onunla əlaqədar idi ki, o, Azərbaycandan çar hökumətinə təqdim olunan ilk proqram sənədi idi. Sonralar bu sənəd digər inzibati idarələrə ünvanlanan müxtəlif müraciətlər, izahatlar üçün bir növ platforma, istinad nöqtəsi oldu. Bu zaman onun ayrı-ayrı müddəaları daha konkret məzmunla zənginləşdirildi. Azərbaycan cəmiyyətinin nümayəndələri petisiyada məhdudiyyətlərin ləğvi məsələsini qoyaraq, "imperiyada yaradılacaq bütün məşvərətçi, qanunverici və bütün digər nümayəndəli təsisatlar"da müsəlmanların təmsil olunmasına, müsəlmanlara aid qanunvericilik təşəbbüsü göstərmək, məhdudiyyətsiz olaraq dovlət və ictimai vəzifələri tutmaq hüquqlarına xüsusi maraq göstərirdilər. Petisiya onların həmçinin Qafqazın müsəlman əhalisi nümayəndələrinə 18 fevral reskriptinə əsasən çağırılan "xalq nümayəndələri müşavirəsinə" buraxılmasını da nəzərdə tuturdu.

1905-ci ildə - Tanınmış memar, memarlıq tarixçisi, professor, SSRİ Memarlıq Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan SSR EA-nın akademiki, Azərb. SSR əməkdar incəsənət xadimi, SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı Sadıq Ələkbər oğlu Dadaşov (1905-1946) Bakıda anadan olmuşdur. 

1914-cü ildə - Azərbaycanda ilk yerli səhmdar kommersiya bankı - Bakı Tacir Bankı açıldı. 

1917-ci ildə - Bakıda Qafqaz müsəlmanlarının qurultayı işə başlayıb. Qurultay Rusiyada çarizmin süqutundan (Fevral inqilabı) sonra azərbaycanlıların milli istiqlal məramının bəyan olunması yönündə ilk cəhd idi. Qurultayda M.Rəsulzadə ("Müsavat"), hümmətçi-bolşeviklərdən N.Nərimanov, M.Əzizbəyov, H.Sultanov məruzələrlə çıxış ediblər. Qurultay Peterburqdakı Müvəqqəti Hökumətin tanınması, Rusiyanın demokratik və federativ əsasda yenidən qurulması, Qafqaz müsəlmanlarının muxtariyyətinin təmin olunması barədə qərar qəbul edib.

1918-ci ildə - Mart hadisələri ilə əlaqədar, Azərbaycanda vəziyyət çox gərginləşmişdi. Bir sıra şəhərlərdə bolşeviklərə qarşı etiraz dalğası baş qaldırırdı. Hətta 1918-ci il aprelin 15-də Gəncədə Zaqafqaziya Seymi üzvləri Xəlil bəy Xasməmmədov və Məmməd Yusif Cəfərovdan alınmış teleqramda xəbərdarlıq edilirdi ki, Bakı bolşeviklərinə qarşı cəza tədbirləri görməyən hökumətə (Zaqafqaziya hökumətinə) qarşı müsəlmanlar içərisində təbliğat aparılır. 

1919-cu ildə - Ermənilər ingilislərin himayəçiliyi ilə Naxçıvan mahalında öz "idarəçiliklərini" yaratmağa cəhd göstərmişdilər. 1919-cu il aprelin 15-dən başlayaraq bölgənin ermənilərin "idarəçiliyinə" keçməsi ilə bağlı xəbərlərin yayılması mahalda həyəcan yaratdığından Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin İrəvandakı diplomatik nümayəndəliyi rəsmi Bakı qarşısında ermənilərin qanunsuz hərəkətlərinin dəf edilməsi barədə məsələ qaldırmışdı. 

1920-ci ildə - Xalq Cümhuriyyətinin xarici işlər naziri Fətəli xan Xoyski XI rus ordusunun Azərbaycan sərhədləri yaxınlığında (Dərbənd) toplanmasına aydınlıq gətirilməsi tələbilə Rusiya XİN başçısı Çiçerinə nota göndərib. Lakin Çiçerin bu notaya əhəmiyyət vermədi. Bu arada Cümhuriyyət hökumətində ixtilaf dərinləşməkdə idi. Hökuməti tərk etmiş "İttihad" və sosialistlərin ardınca aprelin 15-də "Əhrar" partiyası da koalisiyadan çıxıb.

1935-ci ildə - Vaşinqtonda “Bədii, elmi müəssisə və tarixi abidələrin mühafizəsi və qorunması haqqında” imzalanmış müqavilə ilə əlaqədar hər il aprelin 15-i Beynəlxalq Mədəniyyət Günü kimi qeyd olunur. Bu gün beynəlxalq hüquq təcrübəsində Rerix paktı kimi də tanınır. O vaxtdan etibarən dünyanın bir çox ölkəsində 15 aprel - Beynəlxalq Mədəniyyət Günü kimi qeyd olunur.

1985-ci ildə - Azərbaycan SSR-nın əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki Zərifə Əziz qızı Əliyeva (1923  - 1985) Moskva şəhərində vəfat etmişdir. Onun cənazəsi 1994-cü ildə Moskvanın Novo-Deviçye qəbiristanlığından Bakıya gətirilərək, Fəxri Xiyabanda, atasının qəbri yanında dəfn olunmuşdur.

1992-ci ildə - Azərbaycan Respublikası Fələstin ilə diplomatik əlaqələr qurmuşdur. 

1993-cü ildə - Azərbaycanın ABŞ-dakı səfirliyi fəaliyyətə başlayıb. Səfir Hafiz Paşayev diplomatik etimadnaməsini pezident Bill Klintona təqdim edib.