1133    

30/05/2017

Müasir Rusiyanın Müsəlman hüdudları ilə təlatümlü əlaqələri əsrlərə söykənir. Doğrusu, bugünkü zorakı toqquşmaların bir çoxunun tarixi keçmişinə müsəlman Qafqaz regionunun ilk dəfə XIX əsrdə Rusiya idarəçiliyi altına düşdüyü bir vaxtda şahidlik etmiş oluruq. Bunu nəzərə alaraq, "Dini hüdudla bağlı" əsərdə Müsəlman Azərbaycanın tarixinə Xristian Ortodoks Rusiya imperiya idarəçiliyi və Rusiyanın Qafqaz hakimlərinin bölgəni imperiyaya birləşdirmək cəhdləri çərçivəsində nəzər salınır. Azərbaycan və Rusiya ilə bağlı orijinal arxiv sənədlərinə istinadən Firuzə Mostəşari Müsəlman Qafqazında rus müstəmləkə idarəçiliyinin formalaşmasını, sonrakı sosial, siyasi və iqtisadi dəyişiklikləri və işğala, hərbi idarəçiliyə, rusifikasiyaya yerlərdə verilən cavab reaksiyasını tədqiq edir. Əsər 1804-cü ildən 1917-ci il bolşevik inqilabına qədər "Dini hüdudla bağlı" dövr və son toqquşmaların cücərtilərinin Çar Rusiyasını necə təsir göstərməsi ilə bağlı maraqlı və düzgün fikir formalaşdırır. Bu əsər Qafqaz tarixi və siyasəti ilə məşğul olan bütün tədqiqatçılarla yanaşı Rusiya imperiyası və onun azlıq qrupları ilə əlaqələrinə maraq göstərənlər üçün əhəmiyyətli bir oxu materialıdır.