"9 İYUN" TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > "9 İyun" tariximizdə
936    
09/06/2017

1488-ci ildə - Şahdağ ətəyində Şirvanşahların birləşmiş qüvvələri ilə qızılbaş (Səfəvi) qoşunları arasında döyüş olub. Döyüşdə Şirvanşahların qoşunları qalib gəlib, qızılbaşların rəhbəri Şeyx Heydər həlak olub.

1849-cu ildə - İrəvan quberniyası yaradıldı. Yeni quberniya və quberniya orqanları 1850-ci il yanvarın 1-dən fəaliyyətə başladı. Keçmiş "Erməni vilayəti", o cümlədən Aleksandropol qəzası (Axalkələki sahəsi olmadan) və Muğru sahəsinin bir hissəsi yeni yaradılmış İrəvan quberniyasına daxil oldu. Quberniya beş qəzaya: İrəvan, Aleksandropol, Novobayazet, Naxçıvan və Ordubada bölündü. Göründüyü kimi İrəvan quberniyası tərkibində Ordubad xüsusi qəza kimi ayrılmışdı. Bəzi qəzalar sahələrə bölünmüşdü. İrəvan quberniyasında Zəngibasar, Sürməli, Şərur və Sərdarabad sahələri var idi. Naxçıvan qəzası isə Naxçıvan və Dərələyəz sahələrinə bölünmüşdü. Ordubad qəzasında sahələr yox idi. Şərur sahəsinin inzibati mərkəzi Başnoraşen kəndi, Dərələyəz üçün Keşişkənd, Naxçıvan üçün Naxçıvan şəhəri idi. Digər sahə inzibati mərkəzləri iri kəndlərdə (Qəmərli, Qazıqışlaq, Zeyvə və b.) idi. İrəvan quberniyasının ərazisi 23194.79 kv. Verst (1 verst = 1.0668 km) idi. 1917-ci il Qafqaz təqviminin məlumatına görə, quberniyada 1120242 nəfər əhali yaşayırdı. Hər kv. Verstə 48.3 nəfər düşürdü. Quberniya əhalisinin 589125 nəfəri (52.6%) kişi, 531117 nəfəri (47.4%) qadın, 1014868 nəfəri (90.6%) yerli sakinlər, 105374 nəfəri (9,4%) müvəqqəti yaşayanlar idi. Çarizmin İrəvan quberniyası əhalisinin etnik tərkibini ermənilərin xeyrinə dəyişdirmək siyasəti Türkmənçay müqaviləsindən sonra ardıcıl surətdə həyata keçirilmişdi. Ermənilərin İrəvan quberniyasına köçürülməsi 1877-1878-ci illər Rusiya –Türkiyə müharibəsi dövründə, XIX əsrin əvvəllərində də ardıcıl olaraq davam etdirilmişdi. Bütün bunlara baxmayaraq, İrəvan quberniyasında azərbaycanlı əhalinin xüsusi çəkisi həmişə yüksək olmuşdur. 1917-ci il təqviminin məlumatına görə, 100 ildən çox davam edən soyqırımlarına və deportasiyalara baxmayaraq, azərbaycanlıların sayı 373582 nəfər (33,35%) idi. Ermənilərin sayı isə qeyd olunan köçürmələr nəticəsində 669871 nəfərə (59,8%) çatdırılmışdı. 

1906-cı ildə - Müsəlman xalqları deputatlarının böyük ümidlər bəslədikləri I Dövlət Dumasının fəaliyyəti uğursuzluqla başa çatdı. Çar hökuməti "nümayəndəli qanunvericilik orqanı" ilə məsələni bitirmək barəsində qəti qərar qəbul edərək, iyunun 9-da Duma deputatlarının iclasları keçirilən Tavriya sarayının bütün qapılarını bağlı saxladı. Bu, deputatlar üçün gözlənilməz idi. Kadet fraksiyasının təşəbbüsü ilə hökumətə etiraz bildirildi və iclasları Vıborqda keçirmək qərara alındı. Sosial-demokratlar və trudoviklər də kadetlərlə həmrəy idilər. İyunun 9-u və 10-da Vıborqdakı iclaslarda Azərbaycan deputatları da iştirak edirdilər. Ə.Topçubaşov və İ.Ziyadxanov kadetlər tərəfindən tərtib olunmuş və Vıborq iclaslarının bütün iştirakçıları tərəfindən bəyənilmiş "Xalq deputatlarından xalqa" müraciətini imzaladılar. Onlar Rusiyanın bütün əhalisini Dumanın buraxılması əleyhinə etiraz çıxışlarına  (vergiləri ödəməkdən,  rekrut  mükəlləfiyyətindən,  istiqrazları tanımaqdan imtina etməyə və s.) çağırırdılar. Bakı qubernatoru 1906-cı il iyulun 15-də bütün yerli qəzetlərin redaktorlarına və mətbəələrə "Dövlət dumasının keçmiş deputatlarının müraciətini" çap etməyin qadağan olduğu barədə sərəncam göndərərək, onları inzibati qaydada ən sərt cəzalar veriləcəyi ilə hədələdi. Vıborq iclaslarının iştirakçılarına divan tutuldu. Onlar barəsində cinayət işi qaldırıldı. Deputatlar məhkəməyə verildi. Onları xalqa ünvanlanmış xüsusi müraciətlə "Rusiya əhalisini itaətsizliyə və qanun əleyhinə çıxmağa qızışdırmaq niyyətində olmaqda və bu müraciətin çoxsaylı nüsxələrini Rusiya hüdudlarında yaymaqda" təqsirləndirirdilər.

1912-ci ildə - Çarın senata verdiyi fərmanına görə III Dövlət dumasının iclasları dayandırıldı. "Prikaz" ("Əmr") qəzeti III Dumanın fəaliyyətini əvvəlki dumalarla müqayisə edərək yazırdı: "III Duma xalqa heç nə vermədi və verməyəcəkdir. O, bürokratiyanın əlində ancaq şirma (pərdə) idi".

1915-ci ildə - Nuxada tətillər yenidən başladı. Şəhərin əksər ipəksarıma müəssisələri fəhlələrinin qatıldığı bu tətil iyunun 21-dək davam etdi və dövrün ən iri aksiyası oldu. 

1919-cu ildə - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin iclasında Parlamentin tövsiyəsi ilə dövlətin müdafiəsi üçün xüsusi orqan - 5 nəfər hökumət üzvündən (baş nazir, hərbi, xarici işlər, yollar və ədliyyə nazirləri) ibarət Dövlət Müdafiə Komitəsinin yaradılması qərara alındı.

1920-ci ildə - Dövlət təşkilatlarının və ictimai təşkilatların fəaliyyətinə nəzarət etmək üçün Fəhlə-Kəndli Müfəttişliyi təsis edildi.

1949-cu ildə - Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik nazirinin sabiq müavini, general-mayor Tofiq Behbud oğlu Babayev (1949-2012) Ağdam rayonunda anadan olmuşdur

1957-ci ildə - İlk dəfə Respublika Stadionundan futbol oyunu translyasiya edildi. Stadiondan reportajı radiojurnalist Valid Sənani aparırdı. 

1969-cu ildə - "Azərbaycan Bayrağı" ordeni ilə təltif olunmuş Qarabağ müharibəsi şəhidi Həsənqulu Qaçay oğlu Qasımov (Həsən Qorxmaz) (1969-1992)  Qubadlı rayonunun Qayalı kəndində anadan olmuşdu.

1989-cu ildə - Tanınmış müğənni, SSRİ Xalq Artisti, SSRİ və Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatları laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Dağıstan MSSR-ın Xalq Artisti, Gürcüstan SSR-ın Əməkdar İncəsənət Xadimi, 1946-1956-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının, 1953-1960-cı illərdə fasilələrlə M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti, 1957-1959-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Konsert Ansamblının təşkilatçısı və rəhbəri, 1966-cı ildən musiqi və estrada sənətinin caz, balet, pantomim kimi müxtəlif janrlarını üzvi surətdə birləşdirən Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrını təşkil etmiş və ömrünün sonunadək onun solisti və bədii rəhbəri olmuş Rəşid Məcid oğlu Behbudov (1915-1989) Moskva şəhərində vəfat etmişdir. 

1992-ci ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsinin üzvü, Füzuli, Ağdam, Xanlar, Laçın, Şuşa, Goranboy, Ağdərə istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmiş Vüqar Mirəzbər oğlu Mürsəlov (1963-1992) Tərtər rayonunun Cəmilli kəndi istiqamətində gedən döyüşdə şəhid oldu.

1992-ci ildə - Azərbaycan Pakistan İslam Respublikası və Türkmənistanla diplomatik münasibətlər qurub.

1993-cü ildə - Prezident Elçibəyin dəvəti ilə Heydər Əliyev hökumətin onun ardınca göndərdiyi təyyarə ilə Bakıya gəldi.

1993-cü ildə - Milli Məclis Gəncədəki qiyamda iştirak etmiş şəxslərə amnistiya verilməsi və Gəncə olaylarının araşdırılması üçün deputat-istintaq komissiyasının yaradılması haqqında qərarlar qəbul edib.

1998-ci ildə - Prezident Heydər Əliyev Qazaxıstanın yeni paytaxtı Astanada türkdilli dövlət başçılarının 5-ci zirvə toplantısında iştirak edib. Sammit Qazaxıstanın yeni paytaxtının beynəlxalq təqdimatına həsr olunmuş təntənələr çərçivəsində keçirilirdi.

2007-ci ildə - Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması ilə bağlı Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri arasında Sankt-Peterburqda keçirilən danışıqlarda irəliləyiş əldə olunmayıb.Bu, prezidentlər - İlham Əliyev və Robert Koçaryan arasında sayca 9-cu (2003-cü ildən) görüş idi.