"17 SENTYABR" TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > "17 Sentyabr" tariximizdə
1006    
17/09/2017

1429-cu ildə - Teymuri hökmdarı Şahrux Azərbaycana ikinci səfərini 100 minlik ordu ilə 1429-cu ilin yayında başladı. Qaraqoyunlu İsgəndərlə Şahrux arasında həmin ilin sentyabrın 17-də baş vermiş Səlmas vuruşması iki gün davam etdi. İsgəndərin qəhrəmanlıq göstərməsinə baxmayaraq, Şahruxun ehtiyat qüvvələri bu döyüşü də onun xeyrinə həll etdilər.

1885-ci ildə - Görkəmli bəstəkar və dirijor Müslüm (Əbdülmüslüm) Maqomayev (1885-1937) anadan olmuşdur. Azərbaycan professional musiqi sənətinin inkişafına mühüm töhfələr verib. "Şah İsmayıl", "Nərgiz" operalarının, 30-dək simfonik və vokal əsərin müəllifidir.

1896-cı ildə - Azərbaycan Kommunist Partiyası MK-nın I katibi (1933 – 12 iyul 1953), Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri (oktyabr 1932 – dekabr 1933; aprel-iyul 1953), general-polkovnik Mircəfər Abbas oğlu Bağırov (1896-1956) Bakı quberniyasının Quba şəhərində zəhmətkeş ailəsində anadan olmuşdur.

1909-cu ildə - Azərbaycanda, Qafqazda, həmçinin bütün Cənubi Avropada və Yaxın Şərqdə ilk qadın təyyarəçi Leyla Ələsgər qızı Məmmədbəyova (1909-1989) Bakıda anadan olub. 

1918-ci ildə - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hökuməti üç ay fəaliyyət göstərdiyi Gəncədən Bakıya köçüb, Bakı rəsmən Cümhuriyyətin paytaxtı elan edilib. Fətəli xan Xoyskinin rəhbərlik etdiyi Nazirlər Şurası Bakıda verdiyi ilk bəyanatda bolşeviklərin "Bakı Kommunası"nın və eser-menşevik-daşnak "Sentrokaspi" hökumətinin qəbul etdiyi bütün qərar və dekretlərin öz qüvvəsini itirdiyini, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin milli, dini ayrı-seçkilik etmədən ölkənin bütün əhalisinin hüquqlarını qoruyacağını bəyan edib.

1918-ci ildə - Bakıya daxil olmuş Azərbaycan hökuməti kütləvi qırğın törədilməsinin qarşısını aldı. Sonradan, Azərbaycan parlamentinin açılışı zamanı hesabat çıxışında həmin məsələyə toxunan F.X.Xoyski aşağıdakıları qeyd etdi: "Düzdür. şəhər alınan zaman yalnız ürəkağrısı və təəssüf doğuran bəzi hadisələr baş verirdi. Hökumət bunu gizlətmir və kədərləndirici faktların gizlədilməsini şərəfsiz sayır. O da düzdür ki, bir çoxları ağır hisslər keçirib... Lakin hökumətin bu hadisələrin qarşısını tamamilə ala bilməsi mümkün idimi? Bizə elə gəlir ki, onlara haqq-ədalət gözü ilə baxanlar etiraf edir ki, dünyada heç bir hökumət onların qarşısını ala bilməzdi. Axı burada müsəlmanlar qətlə yetirilmiş, onların insan hüquqları tapdalanmışdı. Şəhər üç ay davam edən döyüşlərdən sonra alınmış və əhalinin qəzəbi son zirvəyə çatmışdı, əlbəttə ki, əhalinin, hökumətin yox. Burada əsgər, əfsus ki, heç nə edə bilməzdi. Həm də ki hökumət şəhərə yalnız üç gün keçəndən sonra daxil olub. Nə olubsa, ondan sonra baş verməyib. Şəhərə daxil olan hökumət qəti tədbirlər görüb və nəticədə əmin-amanlıq və təhlükəsizlik yaradılıb". 

1920-ci ildə - Şərq xalqları Fəaliyyət və Təbliğat Şurasının Rəyasət Heyəti 1920-ci il sentyabrın 17-də RK(b)P MK-ya göndərdiyi rəyində bildirdi ki, barışıq haqqında Ermənistanla imzalanmış müqavilə daşnak hökumətinə "öz  mövqeyini möhkəmləndirmək və müdafiə planlarına keçmək" imkanı vermişdir.

1920-ci ildə - Şərq xalqları birinci qurultayının İran, Hindistan, Türküstan, Xivə, Buxara, Qafqaz və s. yerlərdən olan 27 nəfərlik nümayəndə heyəti Bakıdan Moskvaya yola düşdü. 

1921-ci ildə - Abbasqulu bəy Şadlınski (1886-1930) 200 nəfərlik “Qırmızı tabor” dəstəsi ilə Naxçıvana gəlmiş, ilk vaxtlar Naxçıvan sərhədlərinin qorunmasına, sonra Zəngəzur istiqamətində öz dəstəsinin daşnak hissələri ilə fəal döyüş əməliyyatlarına başçılıq etmiş, 1921-ci ilin fevralı - aprelin əvvəlində isə İrəvanda daşnak qiyamının yatırılmasında qəhrəmanlıq göstərmişdir. Daşnaklarla döyüşlərdə göstərdikləri şücaətə görə, Şadlinski başda olmaqla, “Qırmızı tabor”un 19 nəfər üzvü Ermənistan SSR-nin “Qırmızı bayraq” ordeni ilə təltif olunmuşdur. 1921-ci ilin yayında Ermənistanda və Zəngəzurda daşnak fitnəkarlıqlarına son qoyulduqdan sonra Şadlinski 1922-ci ilin sonunadək Naxçıvanda qalmış və buranın sərhədlərinin qorunmasına rəhbərlik etmişdir.

1929-cu ildə - Dünya şöhrətli alim 1972-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatına layiq görülmüş, həmin ildə AMEA-nın müxbir üzvi, 2001-ci ildə isə həqiqi üzvi seçilmiş Cəlal Eyvaz oğlu Allahverdiyev Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. 

1937-ci ildə - Naxçıvan MSSR X Fövqəladə Sovetlər qurultayı respublikanın yeni Konstitusiyasını təsdiq etdi. 

1944-cü ildə - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Məhərrəm Əkbər oğlu Dadaşov (1912-1944) Rumıniyada gedən döyüşlərdə yaralanmış və hospitalda dünyasını dəyişmişdir.

1963-cü ildə - Tibb elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvi (2014) Nuru Yusif oğlu Bayramov Basarkeçər rayonu, Nərimanlı kəndində anadan olub. 

1966-cı ildə - Avropa və dünya çempionu, Azərbaycan Karate-do Federasiyaları Assosiasiyasının prezidenti, millət vəkili Ülvi Zahid oğlu Quliyev Bakı şəhərində anadan olub

1988-ci ildə - Dağlıq Qarabağın inzibati mərkəzi olan Stepanakertdə (Xankəndi) erməni dəstələrinin azərbaycanlı əhalinin evlərinə kütləvi basqınları başlayıb. Şəhərin azərbaycanlı məhəlləsində onlarla ev yandırılıb. Moskvanın və Azərbaycanın o vaxtkı rəhbərliyi faktiki laqeydliyi fonunda azərbaycanlı əhaliyə qarşı aşkar etnik təmizləmə həyata keçirilirdi. Sentyabrın 21-də SSRİ rəhbərliyi Xankəndidə xüsusi vəziyyət elan etdi, lakin bu müddətədək yüzlərlə azərbaycanlı ailə öz ev-eşiyindən didərgin düşmüşdü.

1998-ci ildə - Prezidentin sərəncamı ilə "Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin Problemlərinin həlli üzrə Dövlət Proqramı" təsdiq edildi. Bu proqramda nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin etmək, məcburi köçkünlərin məişət şəraitini yaxşılaşdırmaq, müvafiq sosial infrastruktur yaratmaq, iş yerləri açmaq məqsədilə 1999-cu ilin dekabr ayında "Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu" yaradıldı. 

2002-ci ildə - Bakıda GUÖAM ölkələri qadınlarının qurultayı keçirildi.

2014-cü ildə - Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti, Müdafiə Nazirliyinin Nümunəvi Hərbi Orkestrinin solisti, Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü Eldar Axundov (1949-2014) Bakı şəhərində vəfat etmişdir. 

2014-cü ildə - Fransadakı Azərbaycan diasporunun ən fəal nümayəndələrindən biri, Fransada Azərbaycan Evi təşəbbüs qrupunun üzvü Qədir Süleymanov (1917 – 2014) vəfat etmiş və 19 sentyabr 2014-cü ildə Parisdəki Monparnas məzarlığında torpağa tapşırılıb.