1138    

05/02/2017

Türkiyədə "Anadolu Səlcuqları: bir dövlətin təkamülü" adlı yeni kitab çap olunub. Kitabın müəllifi Dr. Songül Mecit 2015-ci ilə qədər Edinburq Universitetinin İslâm və Orta Şərq Tədqiqatları şöbəsində tədqiqatçı və müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir. Tədqiqat sahəsinin əsasını Orta Şərqin, xüsusilə də Türkiyənin orta əsr və müasir tarixinin tədqiqi təşkil edir. Müəllifin bu kitabı Anadolu (Rum) Səlcuqlularının ideoloji və düşüncə tarixinin tədqiqinə həsr edilib, bu günə qədər tarixin bu dövrü üçün edilmiş şərhlərdən və müşahidələrdən fərqli bir dəyərləndirmə ortaya qoyur. Anadolu Səlcuqlu sultanlarının köçəri bəylərdən İslam dünyasının hökmdarlarından birinə çevrilməsi tədqiq olunur. Xüsusilə də cihad anlayışının, Anadolu Səlcuqluları üçün siyasi fəaliyyətini formalaşdıracaq qədər əhəmiyyətli olub olmadığı məsələsinin tədqiqinə cəhd edir. Tədqiqatçı Bizans və Anadolu Səlcuqlu mənbələrini, bu günümüzə qədər gəlib çatan sikkələri və kitabələri də tədqiqata cəlb edərək ərsəyə gətirdiyi tədqiqat əsərində Anadolu Selcuqlularının uğurunu hərbi deyil, ideoloji əsaslar olması qənaətinə gəlir. 

Anadoludakı Səlcuqlular, kiçik bir bəyliyin hökmdarlarından Anadolunun demək olar ki, bütün ərazisinə hökmranlıq edən sultanlara çevrilməyə necə nail oldular? Bu dövlətin quruluşunu mümkün edən faktorlar nələr idi? Bugünə qədər tarixçilər bunu siyasi, iqtisadi və demoqrafik amillərlə izah etməyə çalışırdı. Sadalanan bu faktorlar da əhəmiyyətli olsa da Anadolu Səlcuqlu dövlətinin formalaşmasını izah etmək üçün yetərli deyil. İdeologiyanın bir dövlətin formalaşmasında mühüm bir rol oynaması indiyə qədər qəbul edilməmişdir.

SONGÜL MECİT