7683    

15/02/2017

Damlalardan dərya yaradan dahi - Akif Məmmədli

İnsan övladının yaradılış fəlsəfəsi nə üçün yaradıldığını dərk etməsidir. Təəssüf ki, zəmanəmizdə bu amalla yaşayan insanlar baxımından çox kasaddır. Belə insanlarımızın sayı kifayət qədər olsaydı indi nə Qarabağ, nə Borçalı, nə Dərbənd, nə də Cənubi Azərbaycan problemi olmazdı. Ziya Bünyadovun gözəl bir sözü var: “Hər bir alim, şair, yazıçı, jurnalist, bütövlükdə qələm çalanlar öz kəndlərinin, şəhərlərinin tarixini yazmağa təşəbbüs göstərsinlər. Doğrudur bu çətindir, lakin faydalıdır.” Bu fikri əsas tutaraq balaca məkanın böyük insanı Akif Əlavəddin oğlu Məmmədli və onun fəaliyyəti haqqında məlumat verəcəyik. Bu görkəmli şəxsiyyətlə tanışlığım iki il əvvələ təsadüf edir. İstirahət etmək məqsədi ilə Balakənə gedərkən Bakı Dövlət Universitetindən Dilavər müəllim vasitəsi ilə sadəcə telefonla tanış olduğum bu şəxsiyyət məni öz evinə dəvət etdi. Evinin həyətində açdığı balaca lakin zəngin muzey ilə tanış etdi. Bu muzeyi zəngin edən təkcə orada olan eksponatlar deyil, həm də onun yaradılması üçün bir insanın çəkdiyi zəhmət və bu yolda ürəyini qoyması idi. Bu muzeydə ibtidai insanın daş tapacağından tutmuş 1943-cü ildə balakənli din xadimləri tərəfindən Stalinə ərəbcə yazılmış müraciətin orijinalı kimi maraqlı materiallar toplanır. Bu şəxsi muzeydə: 

- Ibtidai insanın daş çapacağı, sümükdən düzəldilmiş biz və ox ucluğu, orta tunc dövrünə aid qılınc və gil çıraq, mikrolitlər (ibtidai insanın xırda əmək aləti), daş qəlib, yonularaq bütə çevrilmiş daş, ibtidai daş həvəngdəstənin qalığı və ağac həvəngdəstə, antik dövrə aid iri təsərrüfat küpü və üçayaqlı saxsı qablar, erkən və son orta əsrlərə aid müxtəlif ölçülü küp və saxsılar, Son orta əsrlərə aid müxtəlif toxuculuq məmulatlar-xalça, palaz, çuval, xurcun və heybələr; 

- Müxtəlif kəlağayı və yerli qadın geyimləri;

- ərəb xilafəti dövrünə və XIII-XIV əsrlərə aid mis pullar;

- Misir papirusu;

- Balakənli müəllif tərəfindən XIX əsrdə yazılmış, ərəb dilinin qrammatikasına həsr olunmuş kitablar (ərəbcə), balakənli din xadimləri tərəfindən 1943-cü ildə Stalinə yazılmış (ərəbcə) müraciətin orijinalı, palıddan hazırlanmış çox nəhəng qədim vəl və digər onlarla qədim məişət əşyası sərgilənir.

Akif müəllim Şimali Qərbi Azərbaycan abidələrinin ən görkəmli tədqiqatçısıdır. Bu yönümdə o 9 tədqiqat əsərinin, onlarla məqalənin və bir sənədli filmin müəllifidir. Bu böyük şəxsiyyətin gördüyü işlər milli mənafeyə xidmət edib və dəstəyə ehtiyac duyur. Mənim ən böyük arzum Azərbaycanı tanıdan nəhəng bir tarixi muzey qurmaq olub. Bu yolu gedən insanlara istər qələmimlə istərsə digər yollarla kömək etmək mənim vətəndaşlıq borcumdur. Tarixi abidələrimizi satmaqla biz mənəviyyatımızı itiririk. Madiyyatı bərpa etmək olar, itən mənəviyyatı isə geri qaytarmaq mümkün deyil. Bu gün tariximizə biz yiyə durmazsaq heç kim yiyə durmayacaq. Nəisə itirmək asandır, qazanmaq isə çətin. İtirməyək ki, sonradan çətinliklə qazanmağa çalışmayaq.

Müəllif: Elnur Nəciyev, 17 sentyabr, 2011-cu il.