1389
16/02/2017 Fevralın 16-da Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanasında Azərbaycan Respublikasının Hərbi Prokurorluğu ilə AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun birgə ərsəyə gətirdiyi “Soyqırım Muzeyi” kitab-albomunun və Müdafiə Nazirliyinin nəzdindəki Sənədli və Tədris Filmləri Kinostudiyasında hazırlanan “Əsrin faciəsi” sənədli filminin təqdimat mərasimi keçirilib. Tədbiri giriş sözü ilə açan Prezident Kitabxanasının direktoru Mayıl Əhmədov açaraq dövlətimiz tərəfindən XX əsrin faciəsi - Xocalı soyqırımının dünya səviyyəsində tanıdılması və təbliği, düzgün qiymətləndirilməsi istiqamətində kifayət qədər işlərin görüldüyünü bildirib. Qeyd edib ki, “Xocalıya ədalət!” beynəlxalq kampaniyasının uğurla həyata keçirilməsi nəticəsində artıq bir sıra dövlətlər Xocalıda törədilən qırğını soyqırımı kimi qəbul edib, lakin bu cinayət beynəlxalq miqyasda hələlik öz hüquqi qiymətini almayıb. Prezident İlham Əliyevin 24 yanvar 2017-ci il tarixli “Xocalı soyqırımının iyirmi beşinci ildönümü haqqında” Sərəncamını xatırladan M.Əhmədov bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Administrasiyası bu Sərəncamın icrası məqsədilə Tədbirlər Planını təsdiq edib. Diqqətə çatdırılıb ki, Xocalı soyqırımının 25-ci ildönümü ərəfəsində hazırlanmış bu kitab-albomda və sənədli filmdə son 200 ildə erməni vandallarının öz havadarlarının köməyi ilə Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdikləri soyqırımı və deportasiyaların miqyası xronoloji ardıcıllıqla, sistemli şəkildə tarixi sənədlərin, istintaq materialları və şahid ifadələri əsasında əks etdirilib. Tariximizlə bağlı nəşr olunan elmi əsərlər barədə fikirlərini bildirən M.Əhmədov “Soyqırım Muzeyi” kitab-albomunun əhəmiyyətini vurğulayıb. Sonra çıxış edən Azərbaycan Respublikasının Hərbi prokuroru, Əməkdar Hüquqşünas, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Xanlar Vəliyev Hərbi Prokurorluğun Soyqırımı Muzeyi barədə məlumat verib. Qeyd edib ki, dörd bölmədən – tarix, deportasiyalar-repressiyalar, soyqırımları və terror bölmələrindən ibarət olan muzey XX əsrin əvvəllərindən bəri erməni-bolşevik silahlı dəstələrinin Azərbaycan torpaqlarında həyata keçirdikləri kütləvi qırğınlar və soyqırımları nəticəsində həlak olan on minlərlə azərbaycanlının xatirəsinə həsr edilib. Xanlar Vəliyev bildirib ki, muzeyin soyqırımları və terror bölmələrində erməni silahlı birləşmələri və keçmiş sovet ordusunun 366-cı alayının 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalı şəhərinə birgə hücumunu, Xocalı və ətraf ərazilərin işğalını əks etdirən maket və fotolar, habelə digər eksponatlar yer alıb. Tarix İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Yaqub Mahmudov rəhbərlik etdiyi müəssisədə aparılan elmi tədqiqatların mühüm istiqamətlərindən birinin xalqımıza qarşı ermənilərin həyata keçirdikləri soyqırımları tarixinin araşdırılması olduğunu diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, Tarix İnstitutunda son onillikdə dünyanın müxtəlif ölkələrindən Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirilən soyqırımını əks etdirən külli miqdarda arxiv sənədləri gətirilərək toplu şəklində nəşr olunub və tarixçilərimiz bu sənədlər əsasında ölkəmizin bütün bölgələrində həyata keçirilmiş soyqırımlarına ayrı-ayrılıqda tədqiqat əsərləri həsr ediblər. Azərbaycan xalqına qarşı soyqırımı siyasətinin bu gün də davam etdirildiyini qeyd edən Y.Mahmudov Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə danışıb, bədnam düşmənin torpaqlarımızda, o cümlədən 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalıda törətdiyi qanlı faciələri xatırladıb. Görkəmli ziyalımız son vaxtlar soyqırım tarixinin bölgə-bölgə araşdırılması üçün görülən işlər barədə Tarix İnstitutunun gördüyü işləri bir daha vurğuladı və bildirdi ki, bu istiqamətdə görülən işlərin mahiyyəti sadəcə tədqiqat aparmaq deyil. Tədqiq edilib əldə edilən nəticələri təbliğ etmək lazımdır. Təbliğat işi də ilk öncə özümüzdən başlamalı, daha sonra ətrafla davam etdirilməlidir. Bu səbəbdən də "Yarımçıq qaraltıya doğru hücum etmək doğru deyil. Əvvəlcə tam öyrənmək, daha sonra təbliğ etmək lazımdır". "Azərbaycan xalqının İrəvan və ətrafındakı torpaqlara tarixi varislik hüququ bərpa olunmalıdır" fikrinə bir daha sadiq olan görkəmli ziyalımız mətbuatda bu fikrin başqa cür yozulmasına diqqət çəkərək bu məsələdə bir daha xatırlatma etdi. O, qeyd etdi ki, "1918-ci il mayın 29-da İrəvanı Azərbaycan Cümhuriyyəti ermənilərə müəyyən şərtlər qarşılığında güzəştə getmişdi. həmin şərtlərə görə, İrəvan və ətrafıdakı torpaqlarda (9 min kvadrat kilometrlik torpaqlarımızda) azərbaycanlıların yaşaması təmin edilməli, Şaumyanın başçılığı altında soyqırımlara son qoyulmalı, Zəngəzur və Qarabağa qarşı iddialardan əl çəkilməli idi. Ancaq bu şərtlərin hamısı pozuldu. Bu səbəbdən də hələ ərazinin güzəştə gedilməsindən çox keçməmiş Fətəli xan Xoyski 1918-ci il 31 iyulda İstanbulda olan nümayəndə heyətinin başçısı Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə məktubunda yazır ki, əgər ermənilər Qarabağın dağlıq hissəsinə iddialarından vaz keçməsələr, onda biz İrəvan şəhərini onlara güzəştə getməkdən imtina edəcəyik ". Bu xatırlatmasından sonra Yaqub müəllim bildirdi ki, bu səbəbdən də bu cür məsələlərə münasibət bildirəndə diqqətli olmaqda fayda vardır. Yaqub müəllimdən sonra daha bir maraqlı çıxışı Millət vəkili Yevda Abramov etdi. Millət vəkili çıxışında "Soyqırım yalnız Azərbaycanın faciəsi deyil, o həm də Azərbaycanın çörəyini yeyib, suyunu içən bütün millətlərin soyqırımıdır" deyə bəyan edərək, daha çox iş görməyə gərək olduğunu vurğuladı. Daha sonra "Əsrin faciəsi" sənədli filmi təqdim edildi və tədbir Yaqub müəllimin çıxışı ilə yekunlaşdı.
Kitabın elektron variantını aşağıdakı linkdə yükləyə bilərsiniz: Soyqırım muzeyi